"جزيره" به قسمتي از زمين که گرداگرد آن را آب فرا گرفته باشد، گفته مي‌شود و قاعدتا جزاير در اطراف درياها بوده و يکي از نقاط مهم و حساس كشورها به شمار مي‌رود.

جمهوري اسلامي ايران حدود 2 هزار و 700 کيلومتر مربع مرز آبي با همسايگان خود در درياي خزر، خليج فارس و درياي عمان دارد که طبعا اين سواحل و مرزهاي آبي ، جزاير متعددي را در خود جاي داده است.

خليج فارس که بيشترين مرز آبي را با ساير کشورها داراست حدود 30 جزيره مسکوني و غيرمسکوني دارد که جزاير "مينو"، "خورموسي"،" بونه"، "دارا"، "قبرناخدا"، "خارک"، "خارکو"، "عباسک"،‌ "ميرمهنا"، "فارسي"، "تهمادو"،" نخيلو"، "گرم"، "لاوان"، "شکور"، "هندورابي"، "کيش"، "فرور بزرگ"، "فرور کوچک"، "سيري"، "قشم"،" ناز"، "هرمز"، "هنگام"، "لارک"، "ابوموسي"، "تنب بزرگ" و "تنب کوچک" از جمله اين جزاير هستند.

اما در اين ميان سه جزيره ابوموسي، تنب بزرگ و تنب کوچک که به جزاير "سه‌گانه" معروف شده‌اند، به لحاظ نظامي فوق‌العاده مهم و داراي موقعيت ويژه تدافعي هستند، از اين جهت موقعيت مهم اين جزاير باعث برخي حساسيت‌ها شده است.

جزاير سه‌گانه در جنوبي‌ترين استان جمهوري اسلامي ايران يعني استان هرمزگان با مرکزيت بندرعباس قرار دارند، اين استان نيز در جنوب ايران و در شمال تنگه هرمز قرار داشته و کرانه‌هاي اين استان در شرق به درياي عمان و در غرب به خليج فارس امتداد مي‌يابد، استان هرمزگان با 71 هزار و 193 کيلومتر مربع مساحت 3.4 درصد مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده است.

*جزيره تنب بزرگ‌

اين جزيره با وسعت حدود 11 کيلومتر مربع در جنوب جزيره قشم واقع شده که از جنوب به جزيره ابوموسي، از شرق به درياي عمان و از غرب به تنب کوچک ختم مي‌شود، فاصله اين جزيره تا قشم 31 کيلومتر، تا تنب کوچک 13 کيلومتر و تا ابوموسي 50 کيلومتر است.

*جزيره تنب کوچک‌

اين جزيره با مساحت حدود 5 کيلومتر مربع در جنوب بندر لنگه و در غرب تنب بزرگ واقع است؛ فاصله اين جزيره تا بندر لنگه 50 کيلومتر و تا تنب بزرگ 13 کليومتر است.

*جزيره ابوموسي

این جزیره به لحاظ جغرافیایی، جنوبی‌ترین جزیره ایرانی آب‌های خلیج فارس است که در ۲۲۲ کیلومتری بندرعباس و در ۷۵ کیلومتری بندر لنگه‌، در ۶۰ کیلومتری شمال امارت شارجه در امارات متحده‌ عربی واقع شده ‌است و همچنین ۱۶۰ کیلومتر از تنگه هرمز فاصله دارد؛ این جزیره یکی از 14 جزیره استان هرمزگان است که بیشترین فاصله از سواحل ایرانی خلیج فارس را دارد و طول و عرض آن در حدود ۵ . ۴ کیلومتر است و شهر ابوموسی مرکز این جزیره است.

وسعت شهرستان ابوموسی ۶۸٫۸ کیلومتر‌مربع است که مشتمل بر جزایر ابوموسی با ۱۲ کیلومتر مربع، جزیره تنب بزرگ با ۱۰٫۳ کیلومتر مربع، تنب کوچک با ۱٫۵ کیلومتر مربع، سیری با ۱۷٫۳ کیلومتر مربع، فرور بزرگ با ۲۶٫۲ کیلومتر مربع و فرور کوچک با ۱٫۵ کیلومتر مربع است.

فاصله میان جزیره ابوموسی و جزایر تنب به دلیل عمق مناسب آب تنها مسیر قابل کشتیرانی برای نفتکش‌های بزرگ است.

مالکیت جزیره ابوموسی به همراه جزایر تنب بزرگ و تنب کوچک در دست ایران است اما ادعاهایی از سوی کشور تازه‌تاسیس امارات متحده عربی که از زمان شکل‌گیری این کشور کوچک بیش از 40 سال نمی‌گذرد، مطرح است.

این جزیره در اسناد تاریخی با نام "بوموو" (BOUMOU) و "بوم‌او" یعنی آب (معرب آن بومف) و "بوموسو" و "گپ سبزو" نام داشته (به معنای جای سبز) است.

در نقشه‌های قدیمی بوموف یا بوموسو ثبت شده (بوم به معنی مکان است و "سو" چند معنی دارد "سو" مخفف سوز (SOUZ)نام یک نوع سبزی است و بطور کلی نیز در زبان فارسی کهن معنی سبز می‌دهد و در مجموع می‌توان آن را به معنای سرزمین‌ سبز نامید).

نام "ابو‌موسی" یک نام جدید است که سابقه آن به حدود بیش از 100 سال قبل باز می‌گردد که یکی از ساکنان بنام ابوموسی این نام را بجای بوموسو (BOUMOUSOU) رایج کرد.

*جمعیت ابوموسی 75 میلیون نفر!

جمعیت ابوموسی، بر طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۸۵، برابر با یک هزار و 700 هزار نفر بوده ‌است که بیشتر این ساکنان، شهروندان ایرانی هستند و اقلیت اماراتی که در آن ساکن هستند بر اساس قراردادی میان ایران و امارات حق اقامت دائم در ابوموسی را دارند. شهروندان ایرانی ساکن در جزایر به ویژه در بوموسی غالبا جمعیت جزیره خود را ۷۵ میلیون نفر می‌دانند. این بدان معناست که این قطعه نه تنها بخشی تفکیک‌ناپذیر از ایران‌زمین است بلکه خط مقدم سرزمین ایران است.

جزیره ابوموسی آب و هوای مرطوب و گرم‌تری دارد؛ این جزیره فاقد آب و اراضی مناسب کشاورزی است، ولی کشت و زرع محدودی در آن صورت می‌گیرد و بیشتر مردم بومی محل به صید ماهی اشتغال دارند امااین جزیره یکی از مراکز صدور نفت خام کشور است که با ظرفیتی قابل توجه فعالیت می‌کند.

یک فرودگاه‌، یک موج شکن و اسکله کوچک برای پهلوگیری شناورهای سبک با آبخور محدود و یک جاده کمربندی آسفالته از جمله تاسیسات جزیره ابوموسی است؛ ناهمواری‌های خاک جزیره ابوموسی به سوی شمال افزایش می‌یابد که سرانجام به بلندترین نقطه جزیره به نام "کوه حلوا" که نزدیک به ۱۱۰ متر ارتفاع دارد، می‌رسد.

*حاکمیت ایران بر ابوموسی و 2 تنب بر اساس اسناد تاریخی

بررسی‌های تاریخی انجام شده بیانگر آن است که در هزاره دوم قبل از میلاد این 3 جزیره همانند سایر جزایر دریای پارس توسط ایرانیان اداره می‌شد و جزو قلمرو حکومت‌های ایرانی بوده است. در دوران اسلامی نیز این جزایر همواره جزو قلمرو ایالت‌های جنوبی ایران از جمله فارس بوده‌اند با ورود پرتغالی‌ها به دریای پارس این ۳ جزیره به اشغال آنها در آمد که در روزگار شاه عباس صفوی توسط نیروهای ایرانی آزاد شد‌. نادرشاه افشار و کریم‌خان زند به این جزایر اعمال حاکمیت کامل کرده‌اند و در روزگار سلطنت فتعلی شاه قاجار نیز جزایر دریای پارس مانند کیش، بحرین، ابوموسی، هندورابی، تنب بزرگ، کوچک و فارور جزو ایالت‌های فارس محسوب می‌شدند. در سال ۱۲۶۳ هجری قمری نیز کرانه‌ها و جزایر خلیج فارس از جمله جزیره ابوموسی بخشی از ایالت بنادر خلیج فارس محسوب می‌شد. بررسی دقیق اسناد و کتب تاریخی بر مالکیت و حاکمیت تاریخی ایران بر جزایر سه‌گانه تردید باقی نمی‌گذارد.

در نقشه‌های چاپ شده از سال ۱۸۸۷ به بعد بریتانیا نیز جزیره ابوموسی و 2 تنب با رنگ پرچم ایران مشخص شده است؛ اعمال حاکمیت، همواره از ناحیه حکومت انجام می‌شود و در آن زمان، ایران دولت حاکم تلقی می‌شد و امیرنشین‌های شارجه در رأس الخیمه به عنوان نهادهای سیاسی و حقوقی مستقل در نظر گرفته نمی‌شده‌اند و حتی از داشتن رابطه سیاسی با سایر کشورها منع می‌شده‌اند.

طبق داده‌های تاریخی، جزایر مزبور تا سال ۱۸۸۷ متعلق به شیخ لنگه بوده است و شیخ لنگه‌ وابسته به طایفه «جواسیم» بوده و در نتیجه از متعلقات ایران به محسوب می‌شده است چرا که شیخ لنگه به حکومت ایران خراج می‌پرداخته و بر جزایر سیری، ابوموسی و 2 تنب، حکومت می‌کرده است.

در سال 1349 هجري شمسي وقتي دولت خبيث ننگين تصميم گرفت نيروهاي خود را از خليج فارس خارج کند نيروهاي ايراني اجازه يافتند تا در سه جزيره ايراني ابوموسي، تنب بزرگ و تنب کوچک وارد شده و حاکميت ايران را بر اين سه جزيره بازگردانند از اين زمان بود که مسئله ابوموسي به عنوان موضوعي اختلافي بين اميرنشين شارجه و ايران درآمده بود همانند آتش زير خاکستر سال‌ها ادامه داشت و هر از گاهي به تناسب شرايط سياسي دولت مباحثي را در افکار عمومي و روابط بين‌المللي ايجاد کرده است.

بقیه درادامه مطلب